![[-]](http://www.egitimsokagi.com/images/venzio2/collapse.png "[-]")
20-04-2009, 22:40
ATABETÜ'L-HAKAYIK
Eser, Edib Ahmet Yüknekî tarafından yazılmış ve Dâd Sipehsalar (Mehmed) Bey'e sunulmuştur.
ESERİN MUHTEVASI:
*Eserde dindarlığın faziletinden, ilmin saadete götüren yol oluşundan, Cömertliğin bütün ayıpları, kirleri yıkayan, hatta şan, şeref ve güzellik arttırıcı bir tabiat olduğundan; tevazuun iyiliğinden, kibrin ve ihtirasın kötülüğünden ve diğer iyiliklerden bahsolunmuştur.
* Eser, gazel şeklinde söylenmiş 40 beyit ve 101 dörtlük olmak üzere 484 mısra tutarındadır ki bu giriş bölümüdür; esas metinde 102 dörtlük vardır ve bunlar birtakım başlıklar altında sıralanmıştır: "Bilginin faydası ve bilgisizliğin zararı hakkında(12 dörtlük),dilin muhafazası hakkında(l2 dörtlük),dünyanın dönekliği hakkında(l2 dörtlük) ... gibi."
* Eser, zamanın âlim ve Edipleri tarafından takdire şayan görülmüş, 14. asır Herzem Türkçesi eserlerinden "Muînü'l-Mürîd" ve "Cevahirü'l-Esrar" gibi tasavvufi yapıtlara da tesir etmiştir.
* Eserin hemen hemen her bölümünde, Kur’an-ı Kerim ve hadis kültürü hâkimdir.
* Atabetü'l-Hakayık'da görülen yarım ve müreddef kafıyelerde de, eski Türk şiirindeki kafiye zevkinin bir devamı vardır
* Eserdeki dörtlükler, mani şeklinde kafiyelenmiştir.
DİL HUSÛSİYETLERİ:
* Kitap, Kaşgar-Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır. * Eserde milli bir söyleyiş hâkimdir.
* Arapça ve Farsça kelimeler oldukça fazladır.
*Eser, son derece sade bir Türkçe ile yazılmıştır. Kaşgar dilini bilen herkesin, bu eseri kolay­ca anlayacağı söylenir.
* Eserde, lirizm ve sanatkarânelikten ziyade, didaktik bir ifade hâkimdir.
ESERİN NÜSHALARI:
* Kitabın, hem Uygur hem Arap harfleriyle yazılmış bir nüshası, yalnız Uygur harfleriyle ya­zılmış bir nüshası ve yalnız Arap harfleriyle yazılmış bir nüshası olmak üzere üç tane nüshası vardır. Bunların en güzeli Semerkand nüshasıdır.
* Arap harfleriyle dördüncü fakat eksik nüshası ise, sonradan kaybolmuştur.
Eser, Edib Ahmet Yüknekî tarafından yazılmış ve Dâd Sipehsalar (Mehmed) Bey'e sunulmuştur.
ESERİN MUHTEVASI:
*Eserde dindarlığın faziletinden, ilmin saadete götüren yol oluşundan, Cömertliğin bütün ayıpları, kirleri yıkayan, hatta şan, şeref ve güzellik arttırıcı bir tabiat olduğundan; tevazuun iyiliğinden, kibrin ve ihtirasın kötülüğünden ve diğer iyiliklerden bahsolunmuştur.
* Eser, gazel şeklinde söylenmiş 40 beyit ve 101 dörtlük olmak üzere 484 mısra tutarındadır ki bu giriş bölümüdür; esas metinde 102 dörtlük vardır ve bunlar birtakım başlıklar altında sıralanmıştır: "Bilginin faydası ve bilgisizliğin zararı hakkında(12 dörtlük),dilin muhafazası hakkında(l2 dörtlük),dünyanın dönekliği hakkında(l2 dörtlük) ... gibi."
* Eser, zamanın âlim ve Edipleri tarafından takdire şayan görülmüş, 14. asır Herzem Türkçesi eserlerinden "Muînü'l-Mürîd" ve "Cevahirü'l-Esrar" gibi tasavvufi yapıtlara da tesir etmiştir.
* Eserin hemen hemen her bölümünde, Kur’an-ı Kerim ve hadis kültürü hâkimdir.
* Atabetü'l-Hakayık'da görülen yarım ve müreddef kafıyelerde de, eski Türk şiirindeki kafiye zevkinin bir devamı vardır
* Eserdeki dörtlükler, mani şeklinde kafiyelenmiştir.
DİL HUSÛSİYETLERİ:
* Kitap, Kaşgar-Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır. * Eserde milli bir söyleyiş hâkimdir.
* Arapça ve Farsça kelimeler oldukça fazladır.
*Eser, son derece sade bir Türkçe ile yazılmıştır. Kaşgar dilini bilen herkesin, bu eseri kolay­ca anlayacağı söylenir.
* Eserde, lirizm ve sanatkarânelikten ziyade, didaktik bir ifade hâkimdir.
ESERİN NÜSHALARI:
* Kitabın, hem Uygur hem Arap harfleriyle yazılmış bir nüshası, yalnız Uygur harfleriyle ya­zılmış bir nüshası ve yalnız Arap harfleriyle yazılmış bir nüshası olmak üzere üç tane nüshası vardır. Bunların en güzeli Semerkand nüshasıdır.
* Arap harfleriyle dördüncü fakat eksik nüshası ise, sonradan kaybolmuştur.
.
